Κιλκίς

Νομός Κιλκίς

Δήμοι Νομού Κιλκίς: Δήμος Κιλκίς, Δήμος Παιονίας

Α – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ

ΧΩΡΥΓΙΟ: Aρχαία περιοχή της κοινότητας Χωρυγίου. Επιβλητικό μεγαλιθικό μνημείο προϊστορικών χρόνων.

ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟ: Αρχαία περιοχή που κατοικήθηκε από τα νεολιθικά χρόνια.

ΚΡΗΣΤΩΝΕΙΑ: Η Κρηστωνία ήταν αρχαία επαρχία της Μακεδονίας. Εκτεινόταν στα βοειοανατολικά της Μυγδονίας, νότια της Παιονίας και Μαιδικής, και δυτικά της Βισαλτίας, δίπλα στις πηγές του Εχέδωρου ποταμού (του σημερινού Γαλλικού), δηλαδή από του Δυσώρου όρους μέχρι του Βερτίσκου. Στην αρχή έφερε δύο ονόματα, Κρηστωνία και Βισαλτία, και βρισκόταν κάτω από αυτόνομο βασιλέα. Μετά όμως την ήττα των Περσών στη μάχη των Πλαταιών (479 π.Χ.), τόσο η Κρηστωνία όσο και η Βισαλτία κατακτήθηκαν από τον Αλέξανδρο Α' και αποτέλεσαν επαρχίες του Μακεδονικού Βασιλείου, στο οποίο και παρέμειναν μέχρι τη ρωμαϊκή κατάκτησή τους το 168 π.Χ.. Αρχαίοι κάτοικοι της Κρηστωνίας ήταν οι Κρηστώνες.

ΑΜΦΑΞΙΤΙΣ: Αρχαία περιοχή που συνόρευε δυτικά με την αρχαία Βοττιαία, μεταξύ των δύο ποταμών, Λουδία και Αξιού. Η περιοχή της Αμφαξίτιδας ή Αμφάξιας Παιονίας, κατοικήθηκε από την απώτερη αρχαιότητα από Παίονες, ενώ κατά την πρώτη χιλιετία π.Χ. καταγράφονται κινήσεις Πελασγών, Θρακών, Βοττιαίων και Βρυγών. Μετά τους Περσικούς Πολέμους τον 5ο αιώνα π.Χ. η περιοχή περιέρχεται στους Μακεδόνες υπό τον Αλέξανδρο Α΄. Στον Πελοποννησιακό πόλεμο, τον 4ο αιώνα π.Χ., οι Θράκες, υπό τον Σιτάλκη, σύμμαχοι των Αθηναίων καταλαμβάνουν πρόσκαιρα την περιοχή. Στις εκστρατείες του Φιλίππου του Β΄ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η περιοχή ήταν σημείο συγκέντρωσης και στρατοπέδευσης του ιππικού πριν την αναχώρηση. Στην Ελληνιστική περίοδο, η περιοχή είναι αυτοδιοίκητη και γνωστή ως Αμφαξίτιδα με πρωτεύουσα την Αμυδώνα.

ΑΤΑΛΑΝΤΗ: Ήταν αρχαία και ιστορική πόλη της Βοττιαίας που έχτισαν οι Βοττιαίοι πριν την προσάρτηση της χώρας τους από τους Μακεδόνες και αναγκασθούν να μετακινηθούν στη Χαλκιδική. Η θέση της πόλης δεν έχει τεκμηριωθεί αλλά εικάζεται ότι βρίσκεται παρά την σημερινή Αξιούπολη.

ΓΟΡΤΥΝΙΑ: Αρχαία πόλη που η πιθανή τοποθεσία της εκτιμάται στην Τούμπα. Οι ανασκαφές άρχισαν αφού προηγούμενα είχε λεηλατηθεί από αρχαιοκάπηλους ένας Μακεδονικός τάφος και ένας τύμβος με κιβωτιόσχημο τάφο του 4ου και 3ου π.χ. αιώνα.

ΕΥΡΩΠΟΣ: Η Ευρωπός κατοικούνταν από τα αρχαία χρόνια και αποτελούσε οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της περιοχής. Η αρχαία Ευρωπός βρισκόταν περίπου 1100 μέτρα ΝΔ του σημερινού Ευρωπού.

ΚΡΗΣΤΩΝΙΑ: Αρχαία πόλη κοντά στην περιοχή Γερακάρι. Βρισκόταν στην Κεντρική Μακεδονία, μεταξύ Βισαλτίας και Μυγδονίας, στο σημερινό νομό Κιλκίς έως το όρος Δύσωρον (Κρούσια), από τον Αξιό έως το Στρυμόνα. Στο Μακεδονικό στρατό συγκροτούσε μία ίλη εταίρων. Πρωτεύουσα πόλις της ήταν η Κρηστών, ενώ δευτερεύουσες πόλεις της ήταν η Αντιγόνεια, η Ξυλόπολις και η Τέρπυλλος.

ΔΟΒΗΡΟΣ: Ήταν αρχαία πόλη της ιστορικής περιοχής της Παιονίας. Σύμφωνα με τον Στέφανο τον Βυζάντιο, αναφέρεται με την ονομασία Δήβορος και από άλλους αρχαίους συγγραφείς ως Διάβορος και Δούβηρος. Η πρώτη γραπτή αναφορά της ύπαρξης της πόλης γίνεται από τον Θουκυδίδη που αναφέρει ότι την κατέκτησε ο βασιλιάς της Θράκης Σιτάλκης το 429 π.Χ. Αναφέρει ακόμη ότι ο στρατός του Σιτάλκη, στην πορεία του προς την Μακεδονία και την Δόβηρο, πέρασε από την οροσειρά της Κερκίνης, που βρίσκονταν ανάμεσα από τους Σίντιους και τους Παίονες. Η ακριβή της θέση παραμένει άγνωστη αλλά μπορεί να εντοπιστεί ανάμεσα στις αρχαίες πόλεις Ιδομένη και Αστραίο της Παιονίας (εντοπίζεται από πολλούς κοντά στη Στρώμνιτσα), στα δυτικά του όρους Κερκίνη με άμεση φυσική πρόσβαση στην Κάτω Μακεδονία και σε κοντινή απόσταση από την κοιλάδα του μέσου ρου του Αξιού ποταμού.
Στην ελληνιστική περίοδο, ήταν πόλη του Μακεδονικού Βασιλείου και της ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας. Μετά την λεηλασία της από τους Γότθους το 268, η Δόβηρος γίνεται έδρα επισκόπου. Στην ύστερη αρχαιότητα, τα ίχνη της πόλης χάνονται και αναφέρεται απλώς ως έδρα τιτουλάριου επισκόπου.

ΑΜΥΔΩΝ: Αρχαία πόλη και πρωτεύουσα των Παιόνων. Εκεί παρατηρούνται πρώτη φορά ίχνη κατεργασίας σιδήρου τον 11^ο αιώνα π.Χ. που αποτελεί την πρώτη χρήση σιδήρου στην Νότιο Βαλκανική.

ΕΙΔΟΜΕΝΗ: Αρχαία πόλη Πελαγονική όπως δηλώνει και το όνομά της, οφείλει την ονομασία της πιθανόν στον ιδρυτή της ή στην Ειδομένη, κόρη του Φέρητος (ή Βέρητος) γιου του Μακεδόνα. Η θέση της αρχαίας πόλης, χωρίς να υπάρχει απόλυτη ταύτιση όπως αυτή της Ευρωπού, ήταν δεξιά (δυτικά) του ποταμού Αξιού απέχουσα 53 μίλιααπό τη Θεσσαλονίκη, λίγο βορειότερα από τη σημερινή πόλη της Γευγελής. Κατελήφθη πρώτα από τους Παίονες, οι οποίοι ανάγκασαν τους Πελαγόνες να μεταναστεύσουν δυτικότερα, και συγκαταλέχθηκε στην Αμφαξίτιδα Παιονία.

ΤΕΡΠΥΛΛΟΣ: Η αρχαία Ελληνική πόλη κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους, οι οποίοι την οχύρωσαν με ισχυρό τείχος, τμήματα του οποίου είναι εμφανή έως σήμερα. η πόλη γνώρισε ακμή κατά την Βυζαντινή περίοδο, όταν οχυρώθηκε εκ νέου για να αντιμετωπίσει επιδρομές εκ βορρά. Τμήματα της Βυζαντινής οχύρωσης φαίνονται έως και σήμερα.

ΜΟΡΡΥΛΟΣ: Αρχαία πόλη της Κρηστωνίας (Κιλκίς). Η αρχαία πόλη φημίζονταν για το Ασκληπιείο της.

ΑΝΤΙΓΟΝΕΙΑ: Αρχαίος οικισμός του νομού Κιλκίς.

ΦΥΣΚΑ: Η πόλη Φύσκα πρωταρχικά παρουσιάζεται από το Θουκυδίδη, καθώς εξιστορεί την εξάπλωση των Μακεδόνων. Μέρος, μας λέγει, των Εορδών, όταν διώχτηκαν από τους Μακεδόνες κατοίκησαν γύρω από την Φύσκα, που βρισκόταν μεταξύ του Αξιού και του Στρυμόνα. Αναφέρεται ακόμη από τον Κλαύδιο Πτολεμαίο ως πόλη της Μυγδονίας με τη Βαίρο, Τέρπυλλο, Ξυλόπολη κλπ. Μάλιστα δίδεται και σχετικό στίγμα, το οποίο είναι παραπλήσιο με την αρχαία Ξυλόπολη. Ίσως αυτό να δηλώνει πως ήταν στους πρόποδες των Κρουσσίων, όπως ήταν η αναφερόμενη πόλη. Θα μπορούσε κανείς να την υπολογίσει στο σημερινό αρχαιολογικό χώρο στο χωριό Παλατιανό Κιλκίς.
Η Φύσκα είναι μια πόλη που έχει παρουσία αλλά και άνθιση ακόμη και στην ρωμαϊκή αρχαιότητα. Η συνεχής παρουσία της υποδηλώνει την δραστηριότητα και δύναμή της μέσα στους αιώνες. Αργότερα φαίνεται ως θρησκευτική (χριστιανική) πόλη στα λατινικά ιαμβικά εμβατήρια του αρχαίου Ευαγγελίου και αναφέρεται με άλλες μακεδονικές πόλεις της εποχής των πρώτων χριστιανικών αιώνων. Σε ιστορικό λεξικό, αναφέρεται ως πόλη της Κρηστωνίας βορειοδυτικά της αρχαίας Τερπύλλου. Η αρχαία αυτή πόλη παρουσιάζεται και με την ονομασία Φύσκαι. Προέρχεται από την λέξη "φύσκη", που σημαίνει γαστήρ (κοιλιά), κοίλωμα δηλαδή κατ’ επέκταση οπή, στοά, δηλαδή Φύσκαι = στοές, κοιλώματα στην γη.
Μια τέτοια περιοχή είναι αυτή του αρχαιολογικού χώρου του Παλατιανού, που η γύρω περιοχή είναι γεμάτη από στοές εξόρυξης μεταλλευμάτων. Η περιοχή άλλωστε αυτή είναι γνωστή από τα αρχαιότατα χρόνια για τα πολύτιμα μέταλλα που κρύβει στα εδάφη της. Αν η μικρή αρχαία πόλη του Παλατιανού δεν είναι το Ίωρον, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είναι η αρχαία πόλη Φύσκαι.

ΙΩΡΟΝ: Η αρχαία πόλη με το νεκροταφείο βρισκόταν στην θέση Τορτσέλι , στις λοφοσειρές του όρους των Κρουσίων. Η θέση της πόλης ήταν σε τέτοιο σημείο που επέτρεπε τον έλεγχο των περασμάτων από την Κρηστωνία στην Παορβηλία και Σιντική. Άλλωστε από την γεωγραφική της θέση προέρχεται και η ονομασία Ίωρον», που σημαίνει φρουρός.

ΦΙΛΥΡΙΑ: Στην περιοχή του σημερινού οικισμού της Φιλυριάς έχουν εντοπισθεί δύο αρχαίοι οικισμοί. Ο ένας στο λόφο της Αγίας Κυριακής, με αρκετά ευρήματα κυρίως αγγεία καθημερινής χρήσης, ο οποίος χρονολογικά τοποθετείται προ του 4ου π.χ. αιώνα και ο άλλος στην θέση Ισβώρ που χρονολογείται στην Ρωμαϊκή εποχή.

ΒΡΑΓΥΛΛΟΣ (ΜΕΤΑΛΛΙΚΟ): Πρόκειται για την αρχαία πόλη που βρίσκεται πάνω από το σημερινό χωριό στην τοποθεσία τρανός λόφος. Στους πρόποδες του λόφου βρισκόταν το νεκροταφείο της πόλης. Σημαντικότερο εύρημα είναι η επιγραφή με την οποία τιμούνται ο αυτοκράτορας Αδριανός και η σύζυγός του Σαββίνα (βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο Κιλκίς). Ακόμα και από την τοποθεσία αυτή προέρχεται και το ανάγλυφο με την θεά Άρτεμη.

ΔΟΪΡΑΝΗ: Αρχαίος πασσαλόπηκτος οικισμός των Παιόνων που θεωρείται Χαλκολιθικής έως εποχής του Χαλκού, 3500 με 3000 π.χ.

ΚΑΡΑΒΙΑ: Αρχαίος οικισμός στο Λιμνότοπο.

ΒΑΪΡΟΣ: Αρχαία νεκρόπολη από την εποχή του Σιδήρου (γύρω στον 7^ο αιώνα π.Χ.) στα όρια των οικισμών Λατόμι (ή Καραθοδωραίικα) και Κάστρου (ή Γκογκαίικων). Η Βαϊρός ιδρύθηκε από Φρύγες.

ΚΑΛΛΙΚΩΣ: Αρχαία πόλη απο την οποία πήρε το όνομά της το σημερινό Κιλκίς.

ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟ: Το Παλαιό Γυναικόκαστρο είναι χτισμένο στα θεμέλια του Γυναικοκάστρου. Πρόκειται για παλαιό οικισμό, με συνέχεια από την εποχή του Βυζαντίου.

ΑΡΧΑΙΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ

http://www.hellinon.net/ANEOMENA/Diatrofi.htm
http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2013/06/blog-post_9468.html
http://www.diaforetiko.gr/ta-mistika-tis-diatrofis-ton-archeon-ellinon/
http://www.thefoodproject.gr/page.aspx?itemID=SPG437

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΤΟΙΚΩΝ Ν. ΚΙΛΚΙΣ

http://axioupolis.gr/index.php/axioupoli
http://www.goumenissa.eu/istoria.htm
https://el.wikipedia.org/wiki/Νομός_Κιλκίς

ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ – ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ

Παίων (γιος του βασιλιά της Ήλιδας, Ενδυμίωνα)
Αξιός (γενάρχης των Παιόνων βασιλιάδων)
Περίβοια (νύμφη και κόρη του Ακεσσαμενού)
Πηλέγων (γιός του Αξιού και της νύμφης Περίβοιας και πρώτος βασιλιάς των Παιόνων)
Πυραίχμης (πολέμησε στον Τρωικό Πόλεμο)
Ειδομένη (κόρη του Φέρητος (ή Βέρητος) γιου του Μακεδόνα)
Ευρωπός (γιος του Μακεδόνα και της Ωρείθυι)

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ

Ο Λάζαρος Δογιάμας, από την Καστανερή, ήταν ένας από τους σημαντικότερους, γηγενείς οπλαρχηγούς Μακεδονομάχους κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, με το προσωνύμιο Καπετάν Λάζος ή Μπαροβίτσαλης (Μπαροβίτσα ήταν το παλαιό όνομα της Καστανερής). Σκοτώθηκε κοντά στη Γουμένισσα, σε ενέδρα κομιτατζήδων, το 1909.

Ο Ιωάννης Πιτσούλας, γεννήθηκε στην Ναύπακτο και αφιέρωσε την ζωή του διδάσκωντας στα Ελληνικά Εκπαιδευτήρια της Γουμένισσας. Απαγχονίστηκε από κομιτατζήδες το Νοέμβριο του 1904, στη Γουμένισσα.

Ο Ιωάννης Βίλιογλου, από το Ίσωμα, ήταν ένας από τους σημαντικότερους, γηγενείς οπλαρχηγούς Μακεδονομάχους κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, με το προσωνύμιο Καπετάν Ράμναλης (Ράμνα ήταν το παλαιό όνομα του Ισώματος). Γεννήθηκε στο Ίσωμα το 1885 και σκοτώθηκε στα Λαγκαδίκια, όπου είχε μετοικήσει, το 1923, σε επίθεση της ληστρικής συμμορίας Τζατζά.

Ο Μιχαήλ Σιωνίδης, από το χωριό Γκρίτσιτσε (που σημαίνει στα σλάβικα, "χωριό Ελλήνων") που τώρα ανήκει στην Π.Γ.Δ.Μ., ήταν ένας από τους σημαντικότερους, γηγενείς οπλαρχηγούς Μακεδονομάχους κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, με το προσωνύμιο Καπετάν Μιχάλης. Έδρασε στις περιοχές Πολυκάστρου, Γευγελής και Παλαιάς Δοϊράνης (το παλαιό όνομα είναι Πολυανή και τώρα ανήκει στην Π.Γ.Δ.Μ.). Μετοίκησε στους Ευζώνους με όλη την οικογένειά του, λόγω των δολοφονικών επιθέσεων των κομιτατζήδων. Διετέλεσε πρώτος Πρόεδρος της Κοινότητας Ευζώνων και πέθανε στους Ευζώνους, το 1935. Παρασημοφορήθηκε με το Χρυσό Αριστείο Ανδρείας και τιμήθηκε με τον Πολεμικό Σταυρό για τις υπηρεσίες που προσέφερε στην πατρίδα.

Ο Σταμάτιος Παπαζαφειρίου από την Ειδομένη, ήταν αγωνιστής της επανάστασης του 1821 και συμμετείχε στο κίνημα της Βωγδάντσας (σημερινό Μπογκντάντσι, Π.Γ.Δ.Μ.). Δεν αναφέρεται πότε σκοτώθηκε. Είναι, ίσως ο μοναδικός αγωνιστής του '21, που αναφέρεται από το Νομό Κιλκίς.

Ο Βασίλειος Σεργιαννίδης, άνθρωπος των Θεσμών, ασχολήθηκε ενεργά με τα Επιμελητηριακά θέματα του νομού. Την πρώτη φορά της ενασχόλησής του ήταν στην μειοψηφία, για να εκλεγεί στη συνέχεια πρόεδρος για μια θητεία. Η παρουσία του Βασ. Σεργιαννίδη δεν περιορίσθηκε στο απαιτητικό πλαίσιο της επιχειρηματικής του δράσης. Στην άλλη μεγάλη αγάπη του, τον Αθλητισμό, ο επιχειρηματίας ξόδεψε πολύ χρόνο και χρήμα. Εκτός από την ομάδα της καρδιάς του, τον ΠΑΟΚ, ο εκλιπών στάθηκε αρωγός στον Κιλκισιακό, τον ΓΑΣΚ, μέχρι και την τοπική “Προοδευτική” του Σταυροχωρίου. Παράλληλα οι δωρεές του στον κλάδο της Υγείας, της Πρόνοιας και του Πολιτισμού, υπήρξαν αποφασιστικές.

http://cultour.damt.gov.gr/viewitems.php?topic_id=45&level=&belongs=&area_id=6&lang=gr
https://el.wikipedia.org/wiki/Συζήτηση:Νομός_Κιλκίς
https://el.wikipedia.org/wiki/Αξιούπολη
https://el.wikipedia.org/wiki/Κιλκίς

Β – ΚΙΛΚΙΣ 2017

ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΜΟΥΣΕΙΑ

http://www.enjoykilkis.gr/el/μουσεία-εκθέσεις

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ – ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ & ΜΝΗΜΕΙΑ

http://www.enjoykilkis.gr/el/αρχαιολογικοί-χώροι#
http://www.enjoykilkis.gr/el/αρχιτεκτονική-κληρονομιά
http://www.enjoykilkis.gr/el/θρησκευτικά-μνημεία
http://www.enjoykilkis.gr/el/ιστορικά-μνημεία

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΚΙΛΚΙΣ

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΑΤΡΟΥ- ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΧΟΡΟΥ
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΦΗΓΗΣΗΣ & ΒΙΒΛΙΟΥ
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
ΔΙΕΘΝΗ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ
ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΘΕΑΤΡΟΥ
ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΓΙΟΡΤΕΣ
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ
ΑΝΤΑΜΩΜΑΤΑ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ – ΦΟΡΕΩΝ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ
ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ
ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ & ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ
ΕΜΠΟΡΟΠΑΝΗΓΥΡΕΙΣ & ΠΑΖΑΡΙΑ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

http://www.enjoykilkis.gr/el/αναψυχή/πολιτιστικές-εκδηλώσεις
http://www.enjoykilkis.gr/el/αναψυχή/γιορτές-εθίμων
http://winesurveyor.weebly.com/tour1206.html

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

http://greeceheaven.com/el/kilkis-informations
http://kilkis.topodigos.gr/info/sightseeing
http://winesurveyor.weebly.com/tour1206.html

ΒΟΥΝΑ - ΟΡΟΣΕΙΡΕΣ

Το βουνο Πάικο (1650μ.)
Το Πάικο είναι ένας μεγάλος και εντυπωσιακός ορεινός όγκος, στη βορειοδυτική πλευρά του Νομού, με υψόμετρο που φτάνει τα 1.650 μέτρα. Βρίσκεται βόρεια των Γιαννιτσών και δυτικά της Αξιούπολης. Εχει διαδοχικές κατάφυτες πλαγιές με καστανιές, οξιές, σημύδες και βελανιδιές. Η άγρια φυσική ομορφιά του εντυπωσιάζει τον επισκέπτη.Όλο το χρόνο, τρέχουν πολλά νερά τα οποία σχηματίζουν ποτάμια και ρέματα. Από το Πάικο ξεκινάνε οι ποταμοί Στραβοπόταμος (παραπόταμος του Αξιού) και Γράμμος (παραπόταμος του Λουδία). Η κορυφή είναι του είναι το Πολέτι ή Πογλέτι ενώ άλλες κορυφές είναι οι: Βερτόπια (1.490μ.), Γκροπ (1.458μ.), Καντάστι (1.607μ.), Κίργκο (1.507μ.), Κλεφτόπετρα (1.131μ.), Μετερίζι (1.598μ.), Πύργος (1.494μ.), Τσούμα (1.219μ.) και Φουλάρες (1.400μ.)
Στην θέση 'Τούρκικη βρύση', (τρεις ώρες πεζοπορίας από το χωριό Γρίβα) στα 1.450μ., στις ανατολικές πλαγιές υπάρχει καταφύγιο. Από εκεί μπορείτε να ανεβείτε στην κορυφή με πεζοπορία μίας ώρας.

Το βουνό Κερκίνη ή Μπέλλες (2031μ.)
Το βουνό Κερκίνη ή Μπέλλες. Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του Νομού, κατά μήκος των συνόρων της Ελλάδας με την π.Γ.Δ.Μ. και την Βουλγαρία. Ψηλότερη κορυφή του είναι το Τριεθνές (1.888 μ.). του οποίου μικρό μόνο τμήμα ανήκει στο νομό Κιλκίς.
Ο επιβλητικός όγκος του βουνού σε συνδυασμό με την γαλήνια ομορφιά της λίμνης Δοϊράνης συνθέτουν ένα εκπληκτικό τοπίο. Τα άφθονα νερά που ρέουν στην περιοχή, η πλούσια βλάστηση από τα χαμηλά του βουνού, με αιωνόβια πλατάνια, δρύες, σφένδαμο και φράξο, μαγεύουν τον επισκέπτη. Ψηλά στο βουνό και μετά τα 2.000 μέτρα, η βλάστηση χάνεται και αρχίζει το βασίλειο των αετών.

Το βουνό Δύσωρο ή Κρούσσια (860μ.)
Η ψηλότερη κορυφή του είναι στα 860 μ. και στους πρόποδές του βρίσκεται η πόλη του Κιλκίς. Στα Κρούσσια, μια χαμηλή και καταπράσινη οροσειρά, με πυκνά δάση από φράξους και βελανιδιές, με υψηλότερη κορυφή το Μαυροβούνι στα 1.179 μέτρα, αναβλύζουν οι πηγές του Γαλλικού ποταμού.
Βουνά με έντονες αντιθέσεις, με χαράδρες και ρεματιές, με πλούσια δάση οξιάς, δρυόςκαι κωνοφόρων και ποικιλόμορφη πανίδα, διαθέτουν περιπατητικά μονοπάτια και φιλόξενους ξενώνες. Ιδανικός τόπος για πεζοπορία και βόλτα κοντά στη φύση. Το όρος των Κρουσσίων είναι ένα μοναδικό «οικολογικό μονοπάτι», που προσφέρει πολλαπλές δυνατότητες για δραστηριότητες στη φύση, γνωριμία με την τοπική κουζίνα και γνήσια ανθρώπινη επαφή με τους φιλόξενους κατοίκους της περιοχής.

Όρος Μαυροβούνι Κρουσσίων
Πολυποίκιλη χλωρίδα και δάση ξεχωριστής ομορφιάς θα συναντήσει κανείς στο Μαυροβούνι, την υψηλότερη κορφή της οροσειράς των Κρουσσίων, στα 1.200 περίπου μέτρα. Το Μαυροβούνι ξεκινάει με κάθετη φορά από το όρος Κερκίνη (Μπέλλες) και προχωρώντας νοτιοανατολικά χωρίζει τη μεγάλη πεδιάδα των Σερρών από τις πεδινές εκτάσεις του Κιλκίς, αποτελώντας το φυσικό σύνορο ανάμεσα στους δυο νομούς. Η συστάδα αυτών των βουνών φυλάσσει τις πηγές του ποταμού «που δώρα φέρει», του Γαλλικού. Η χλωρίδα στο Μαυροβούνι παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία. Στην περιοχή δεσπόζουν δάση φυλλοβόλας δρυός, κωνοφόρων και οξυάς. Παράλληλα όμως, η ποώδης βλάστηση είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Μυριάδες αγριολούλουδα ξεπετάγονται δίνοντας υπέροχα χρώματα στο τοπίο. Ασφόδελοι, μαλβίδες, βοϊδόγλωσσες, διάφορα είδη από καμπανούλες και αγριομαργαρίτες ανθίζουν πλάι σε αγιοκλήματα, σταυρουδάκια, αστράκια και γεράνια. Τσάι του βουνού και χαμομήλι μαζί με κάρδαμο δίνουν χρώμα στο τοπίο ενώ ο παρατηρητικός περιηγητής θα προσέξει ακόμα τα πολλά αγρωστώδη, τα αγριόκρινα, το βαλσαμόχορτο και το σπαθόχορτο, τον κρόκο και την αγριορίγανη.
Αφεψήματα και βάλσαμα, βότανα και χόρτα αναπτύσσονται σήμερα ανενόχλητα αφού έχει σταματήσει πια η αλόγιστη υλοτομία και η υπερβόσκηση της περιοχής.

Το βουνό Σκρά
Το Σκρά, με υψόμετρο που φτάνει τα 1.097 μέτρα, είναι βουνό στα σύνορα των Νομών Κιλκίς και Πέλλας και στα σύνορα με τα Σκόπια. Ενώ είναι η βόρεια προέκταση του Πάικου θεωρείται ξεχωριστό βουνό. Για να το ανεβείτε η διαδρομή θα σας πάρει δύο ώρες από το ξεκίνημα σε ένα σημείο μετά το χωριό Σκρα, 20χλμ. από την Αξιούπολη.

ΦΑΡΑΓΓΙΑ

Το φαράγγι της Δέσης
Φαράγγι στις πλαγιές του όρους Τσούμα κοντά στον οικισμό Φανάρι.

Το φαράγγι του Στραβοποτάμου
Φαράγγι στο όρος Πάικο αναμεσα σε πανυψηλα δεντρα, ρυακια και ποταμια, καστανιες και βελανιδιες.

Το φαράγγι του Κοτζά Ντερέ
Φαράγγι κοντά στην Αξιούπολη.

ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ

Ο καταρράκτης του Μπέλλες
Κρυμμένος μέσα σε πλούσια βλάστηση είναι ο καταρράκτης του Μπέλλες, ο οποίος έγινε προσβάσιμος για τους περιπατητές με την δημιουργία πλακόστρωτου μονοπατιού και χώρου δασικής αναψυχής.

Οι καταρράκτες Σκρά
Κοντά στον ομώνυμο οικισμό, ο επισκέπτης αντικρύζει ένα μικρό θαύμα της φύσης. Μέσω μιας πανέμορφης διαδρομής φτάνει σε μια περιοχή με πλούσια βλάστηση, όπου συναντά τον πρώτο καταρράκτη του Σκρα. Συνεχίζοντας, η βλάστηση πυκνώνει και το έδαφος γίνεται απόκρημνο. Εκεί αντικρίζουμε τον δεύτερο καταρράκτη του Σκρα που πέφτει με πάταγο πάνω στους βράχους δημιουργώντας ένα εκπληκτικό φυσικό τοπίο.

Ο καταρράκτης Κάτω Σούρμενων
Ο καταρράκτης βρίσκεται στον οικισμό Μουριές. Τα νερά του πέφτουν σχεδόν από 100μ. ύψος. Η πλούσια βλάστηση στην περιοχή με αιωνόβια πλατάνια, σφένταμο και φράξο δημιουργεί ένα ειδυλλιακό τοπίο.

ΛΙΜΝΕΣ - ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΕΣ

Η λίμνη Δοϊράνη
Στα ελληνοσκοπιανά σύνορα, βρίσκεται η λίμνη Δοϊράνη, με έκταση 42,8 τ.χ. από τα οποία τα 15,6 τ.χ. ανήκουν στην Ελλάδα. Την κύρια πηγή τροφοδοσίας της λίμνης με νερό, αποτελούν τα μικρά ρέματα που καταλήγουν σε αυτήν. Στην λίμνη ζουν 19 είδη ψαριών γριβάδια, τσιρόνια, πλατίτσες, γοβιοί, πεταλούδες, χέλια, πέρκες, κυπρίνοι, αλλά και σημαντικός αριθμός πουλιών όπως μαυρόκοτες, μπεκατσίνια, διάφορα είδη πάπιας, βουτηχτάρες και σταχτοτσικνές. Το νερό έχει υψηλή αλατότητα (τρεις φορές μεγαλύτερη από την Νεκρά Θάλασσα) και λόγω των πετρωμάτων έχει ιαματικές και καλλυντικές ιδιότητες.

Η Σμαραγδένια λίμνη
Λίμνη κοντά στον οικισμό Σκρά ο οποίος απέχει μόνο 4 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Π.Γ.Δ.Μ και απλώνεται στις Β.Α. πλαγιές του Πάικου σε ύψος 520 μ.. Η λίμνη οφείλει το γαλαζοπράσινο σμαραγδένιο χρώμα του νερού της στους ασβεστοποιημένους και απολιθωμένους οργανισμούς του πυθμένα της.

Η λίμνη Αρτζάν Αματόβου
Η λίμνη Αρτζάν – Αματόβου ή λίμνη φάντασμα βρίσκεται κοντά στο Βαφειοχώρι. Αποξηράνθηκε μερικά το 1934. Η έκταση της σήμερα κυμαίνεται εποχιακά ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες. Η Αρτζάν-Αματόβ υποστηρίζει ικανό αριθμό ειδών πουλιών (9) και αποτελεί σταθμό στην πορεία μετανάστευσης προς την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Ανήκει στο δίκτυο μικρών υγροβιότοπων της Βόρειας Ελλάδας.

Η Πικρολίμνη
Σημαντικό οικοσύστημα για την ευρύτερη περιοχή, η πικρολίμνη αποτελεί κομβικό σταθμό ανάπαυσης για πολλά από τα μεταναστευτικά πουλιά που κατευθύνονται σε κοντινούς μεγάλους υγροτόπους όπως τα δέλτα των ποταμών γαλλικού, αξιού και λουδία. Προσφέρεται για ορνιθοπαρατήρηση και η πανίδα της διαθέτει μεγάλη ποικιλία και μεταβάλλεται ανάλογα με την εποχή και τις καιρικές συνθήκες.

Η τεχνητή λίμνη Μεταλλείου
Ψάρεμα πέστροφας, όμορφες δασικές διαδρομές ακόμη και δυνατότητα σπορ με κανό καγιάκ προσφέρει η λίμνη Μεταλλείου στον επισκέπτη της. Ανάσα ζωής αποτελεί για την περιοχή της Αξιούπολης η λίμνη Μεταλλείου, στην τοποθεσία "Μεγάλο Ρέμα" στο Πάικο, μια τεχνητή λίμνη δυο χιλιομέτρων και βάθους 35 μέτρων, ιδανική για ψάρεμα πέστροφας, ξεκούραση και φυσιολατρικές δραστηριότητες. Το τοπίο χαρακτηρίζεται από πανέμορφα δάση και φυσική ομορφιά ενώ η πρόσβαση και η περιήγηση είναι δυνατή μέσω καλών δασικών δρόμων.

Το έλος του Αγίου Μάμαντος
Παράκτια ρηχή λιμνοθάλασσα που διαχωρίζεται από τη θάλασσα με μια αμμώδη λωρίδα ξηράς και αμμοθίνες. Αλμυρόβαλτος αλλά και μερικοί βάλτοι γλυκού νερού. Μεγάλοι λασπότοποι αποξηραίνονται το καλοκαίρι.

ΠΟΤΑΜΙΑ - ΧΕΙΜΑΡΡΟΙ

Ο Αξιός ποταμός
Ο Αξιός ή Βαρδάρης είναι ο μεγαλύτερος ποταμός που διασχίζει τη Μακεδονία και ο δεύτερος μεγαλύτερος των Βαλκανίων (μετά τον Έβρο), με μήκος 380 χλμ, από τα οποία μόνο τα 76 είναι σε ελληνικό έδαφος. Το πλάτος του κυμαίνεται από 50 - 600 μ. και το βάθος του φτάνει τα 4 μ. Πηγάζει από το όρος Σκάρδος (Σάρ), στα Σερβοαλβανικά σύνορα, διασχίζει την κοιλάδα της π.Γ.Δ.Μ., μπαίνει στο ελληνικό έδαφος, διασχίζει τη Μακεδονία και χύνεται στο Θερμαϊκό κόλπο. Στην περιοχή που εκβάλει ο Αξιός σχηματίζεται ένα δέλτα έκτασης 22.000 στρ.
Στην ευρύτερη περιοχή εκβάλλουν και οι ποταμοί Λουδίας, Αλιάκμονας και Γαλλικός και μαζί με τις αλυκές Κίτρους δημιουργούν έναν υδροβιότοπο μεγάλης έκτασης και σημασίας, ο οποίος προστατεύεται από τις συνθήκες Ράμσαρ και Βέρνης. Το "ευρυρρέον" ποτάμι του Ομήρου μπαίνει στην ελληνική γη έχοντας διατρέξει τριακόσια χιλιόμετρα, από τις πηγές του στο σερβοαλβανικό όρος Σκάρδο, χωρίς διαβατήριο στο διάβα του, ποτίζει κοιλάδες και χωράφια, τρέφει το χώμα, δίνει ζωή, γλυκαίνει το κλίμα, και διαρρέοντας τη γη της αρχαίας Παιονίας χύνεται στην αγκαλιά του Θερμαϊκού κόλπου.

Ο Γαλλικός ποταμός
Ο «Έχων δώρα», ο Εχέδωρος ή Γαλλικός ποταμός πηγάζει από τον ορεινό όγκο των Κρουσίων (Όρος Δύσωρο) και κατευθυνόμενος νότια εκβάλει στον Θερμαϊκό κόλπο κοντά στο Καλοχώρι. Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Κεντρικής Μακεδονίας. Το όνομά του Χείδωρος ή Εχέδωρος (Χείδωρον: ο έχων δώρα) οφείλεται στην παρουσία ψηγμάτων προσχωματικού χρυσού, ανάμεσα στον όγκο των υλικών που συμπαρασύρει. Μαρτυρείται ήδη από τον Ηρόδοτο, ότι ο Αλέξανδρος ο Α', στήριζε την οικονομική του ισχύ σε μεταλλεία κοντά στο όρος Δύσωρο (Κρούσια). Αναλύσεις δειγμάτων χρυσού από αντικείμενα που βρέθηκαν σε ανασκαφές, απέδειξαν ότι οι αρχαίοι εκμεταλλεύονταν συστηματικά τα χρυσοφόρα κοιτάσματα του Γαλλικού.

Το ρέμα Στραβοποτάμου
Ένας παραπόταμος του Αξιού, το Ρέμα Στραβοποτάμου, καθώς και το Μέγα Ρέμα (Κοτζά-Ντερέ) ή Ρέμα της Πρωτομαγιάς, μια ειδυλλιακή τοποθεσία που βρίσκεται μόλις 3 χιλιόμετρα από την Αξιούπολη, εντυπωσιάζουν τον φυσιολάτρη επισκέπτη αυτής της περιοχής του Πάικου.
Πρόκειται για έναν τόπο ιδανικό για ψάρεμα και διασκέδαση μιας και διαθέτει χώρους αναψυχής, ταβέρνες, εστιατόρια και δυνατότητες διαμονής. Στο Πάικο κυλούν άφθονα ρέματα και ανάμεσα στα κυριότερα είναι και αυτά του Στραβοπόταμου και της Πρωτομαγιάς (Κοτζά Ντερέ), μαζί με το ρέμα της Γοργόπης, το Κρύο Ρέμα, και της Πεπονιάς.

Ο ποταμός στην τοποθεσία Μεγάλο Ρέμα (Αξιούπολη)

ΣΠΗΛΑΙΑ

Το σπήλαιο στον καταρράκτη του οικισμού Σκρα
Σπήλαιο στην ρίζα του ομώνυμο καταρράκτη με λεπτούς σταλακτίτες.

Το σπήλαιο του Αγίου Γεωργίου Κιλκίς
Το Σπήλαιο του Αγίου Γεωργίου είναι το σημαντικότερο τουριστικό αξιοθέατο της πόλης του Κιλκίς, κατατάσσεται στα αξιολογότερα σπήλαια της Ελλάδας και προσφέρει στον επισκέπτη του μια μοναδική εμπειρία. Βρίσκεται στους πρόποδες του Λόφου του Αγίου Γεωργίου και ανακαλύφθηκε τυχαία γύρω στο 1925 από τον λατόμο Γεώργιο Παυλίδη (Μπουλασίκη) όταν κατά την εκτέλεση της λατομικής του εργασίας διάνοιξε την είσοδο του. Το 1960 έγινε η πρώτη χαρτογράφηση του από την τότε πρόεδρο της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας (Ε.Σ.Ε.) την κα Άννα Πετροχείλου, ενώ οι εργασίες αξιοποίησης του άρχισαν το 1977 με την επίβλεψη της ιδίας και κράτησαν έξι χρόνια.
Παρουσιάζει επίσης μεγάλο παλαιοντολογικό ενδιαφέρον. Βρέθηκαν περισσότερα από 300 δείγματα απολιθωμένων οστών ζώων σε πολύ καλή κατάσταση διατηρήσεως (από τον Βασίλειο Μακρίδη) ηλικίας από 10.000 έως 100.000 χρόνων. Παρουσιάζεικαλές συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας, ανυπαρξία όζοντος και σκόνης, χαμηλή ή μηδενική ύπαρξη μικροοργανισμών και τέλος παρουσία όξινου περιβάλλοντος, ασβεστίου, μαγνησίου και μιας σειράς άλλων φυσικών και χημικών παραγόντων.

Το σπήλαιο της Ζωοδόχου Πηγής
Το σπήλαιο βρίσκεται στην πόλη του Κιλκίς. Στο εσωτερικό του βρίσκεται η μικρή τρίκλιτη εκκλησία του Αϊ-Γιάννη και υπάρχουν τοιχογραφίες του 12ου αιώνα.

ΔΑΣΗ

Το άλσος Πεδινού
Ένας ξεχωριστός, όμορφος χώρος αναψυχής, έχει δημιουργηθεί στο χωριό Πεδινό, με υποδομή που ταιριάζει απόλυτα στο ειδυλλιακό καταπράσινο περιβάλλον της περιοχής. Εδώ ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τη φύση, να ετοιμάσει πρόχειρο φαγητό, να ακούσει το κελάηδημα των χιλιάδων πουλιών και να ξεκουραστεί κάτω από τις αιωνόβιες δρύες. Το Πεδινό βρίσκεται σε απόσταση 13 χιλιομέτρων από την πόλη του Κιλκίς.

Το αλσύδιο της Ξινόβρυσης
Ένα μοναδικό φυσικό ησυχαστήριο και τόπος ψυχαγωγίας, περιμένει τον επισκέπτη σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από την πόλη του Κιλκίς. Το «Άλσος της Ξυρόβρυσης» προσφέρεται για περιδιαβάσεις και περιπάτους ανάμεσα στα πυκνοφυόμενα δένδρα του και είναι ιδανικός τόπος για αναζωογόνηση.

Το άλσος στον λόφο Αγίου Γεωργίου Κιλκίς
Ένας πολύτιμος πνεύμονας πρασίνου για την πόλη του Κιλκίς, ο λόφος Αγίου Γεωργίουδιευκολύνει τις καθημερινές αποδράσεις για δροσιά τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ συγχρόνως αποτελεί πόλο έλξης για περιπάτους, ποδηλασία, τρέξιμο αλλά και χαλάρωση και αναψυχή. Με μέγιστο υψόμετρο 369 μέτρα και έκταση 628 στρέμματα ο λόφος διαθέτει πλούσιο φυσικό περιβάλλον καθώς και ενδιαφέρουσα πανίδα μικρών κυρίως ειδών.

Το δάσος στο Κουρί Μουρίων
Ένα υπεραιωνόβιο δάσος από δρύες και φράξους δίπλα στη λίμνη Δοϊράνη.

Το δάσος στο Μεγάλο Ρέμα
Μεγάλη ποικιλία ειδών δασικής βλαστήσεως της μεταβατικής ζώνης των αειφύλλων προς τα φυλλοβόλα πλατύφυλλα. Σε βόρειες εκθέσεις εμφανίζεται σποραδικά και η μαύρη πεύκη. Η περιοχή βρίσκεται πολύ κοντά στους μεγάλους οικισμούς Γουμένισσα, Αξιούπολη, Πολύκαστρο και αρχίζει να χρησιμοποιείται ως χώρος αναψυχής.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΠΟΔΗΛΑΣΙΑ
ΟΡΕΙΒΑΣΙΑ – ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ – ΑΝΑΡΙΧΗΣΗ - ΚΑΤΑΡΡΙΧΗΣΗ
ΔΡΟΜΟΣ ΑΝΤΟΧΗΣ
ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑ
ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΑ
ΙΠΠΑΣΙΑ
ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ – ΣΚΟΠΟΒΟΛΗ
RAFTING
ΨΑΡΕΜΑ
ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΙΑ
ΠΙΛΑΤΕΣ
YOGA
ΤΕΝΙΣ
GOLF
ΣΚΑΚΙ
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ
ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗ
PAINTBALL
ΑΛΕΞΙΠΤΩΤΟ – ΠΑΡΑ ΠΕΝΤΕ
ΑΕΡΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΟΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
ΙΑΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

http://www.enjoykilkis.gr/el/φύση/λίμνες/item/20-πικρολίμνη
http://www.enjoykilkis.gr/el/φύση/σπήλαιο-αγίου-γεωργίου-κιλκίς
http://www.enjoykilkis.gr/el/αγροτουρισμός/αγροτουριστικές-υποδομές
http://www.enjoykilkis.gr/el/αγροτουρισμός/επισκέψιμα-οινοποιεία
http://www.enjoykilkis.gr/el/αγροτουρισμός/δραστηριότητες
http://www.enjoykilkis.gr/el/αγροτουρισμός/αγροτουριστικά-προγράμματα
http://omadaalfa.blogspot.gr
http://www.ospeg.gr
https://mtbracekilkis.wordpress.com
http://www.visitgreece.gr/el/activities/paintball_park_kilkis
http://www.e-spot.gr/category/Αθλητισμος-Αναψυχη/location/Νομος-Κιλκις/
http://kilkis.topgreekgyms.gr/yoga-pilates-house-gymnastirio-kilkis/
http://www.xomakilkis.gr
http://kilkistoday.gr/kilkis24/35837-«polis»-eggraphes-sta-tmimata-kilkis24

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ:

Τσιπουράδικα
Παραδοσιακά πιάτα
Θαλασσινοί μεζέδες
Φρούτα
Γλυκά κα.

http://www.enjoykilkis.gr/el/αγροτουρισμός/δραστηριότητες/item/123-γαστρονομικός-τουρισμός
http://www.enjoykilkis.gr/el/γαστρονομία/τοπικά-προϊόντα-παραγωγικές-μονάδες
http://www.enjoykilkis.gr/el/γαστρονομία/τοπικές-συνταγές
http://www.enjoykilkis.gr/el/γαστρονομία/έντυπος-κατάλογος-συνταγών

ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΚΙΛΚΙΣ

http://www.enjoykilkis.gr/el/αγροτουρισμός/επισκέψιμα-οινοποιεία

ΠΟΤΟΠΟΙΕΙΑ - ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΚΡΑΣΙΟΥ ....(ενδεικτικά)

http://chatzivaritis.gr/?lang=el
http://www.vres.gr/nikoladis-spyros
http://www.enjoykilkis.gr/el/αγροτουρισμός/επισκέψιμα-οινοποιεία