Αθλήματα με αρχαιοελληνικο χαρακτήρα

Στην αρχαία Ελλάδα η άσκηση έπαιζε σημαντικό ρόλο στη ζωή των Ελλήνων. Η σωματική άσκηση, η γυμναστική, αποτελούσε το μισό μέρος της όλης εκπαίδευσης.

Ο ιδανικός πολίτης ήταν γυμνασμένος στο σώμα και ολοκληρωμένος στο νου και την ψυχή. Η γύμναση αποτελούσε μέσο αγωγής με κύριο στοιχείο της τον ανταγωνισμό, την άμιλλα. Πρώτοι οι Έλληνες χρησιμοποίησαν κατά αυτόν τον τρόπο την άσκηση και όχι σαν μέσο στρατιωτικής προετοιμασίας. Επίσης χρησιμοποιούν τη άσκηση στην ιατρική για θεραπευτικούς σκοπούς.

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα γύμνασης το οποίο παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με το σημερινό. Στο σύστημα αυτό έχουμε:

     - Διάκριση   των ασκήσεων στα «γυμνάσια» τις σημερινές προασκήσεις, στην «προπαρασκευή» την σημερινή προθέρμανση και στην «κατασκευή» το αντίστοιχο για μας κύριο μέρος της γύμνασης.

     - Διάκριση κατά σκοπό. Αν η γύμναση γινόταν για ψυχαγωγία, με σκοπό την συμμετρία του σώματος ή σκοπός της ήταν η προετοιμασία ενός νέου για αγώνες .

     - Διάκριση ανάλογα με το μέρος του σώματος που θα γύμναζαν. Χρησιμοποιούν ειδικές ασκήσεις για τα χέρια, τα πόδια ή τον κορμό καθώς και αναπνευστικές ασκήσεις .

Επίσης προσάρμοζαν ένα πρόγραμμα ανάλογα με τον τόπο, τον καιρό, την εποχή του χρόνου, την θερμοκρασία, αν ήταν πρωί, μεσημέρι ή απόγευμα, αν ήταν κλειστός ή ανοιχτός ο χώρος γύμνασης. Ακόμα, υπολόγιζαν τη διάθεση του νέου που θα γυμναζόταν, τον χαρακτήρα του, την φυσική και ψυχολογική του κατάσταση.

TA ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Άρση βαρών

Η άρση βαρών έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Δεν συμπεριλαμβάνονταν στα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Αγώνων της εποχής, αλλά υπάρχουν στοιχεία για την ύπαρξή της. Γνωρίζουμε ότι οι αθλητές συναγωνίζονταν στην ανύψωση βάρους. Πιθανών η άρση βαρών να αποτελούσε αγώνισμα προπόνησης για τους αθλητές του πεντάθλου ή του παγκρατίου. Βρέθηκε στην Ολυμπία λίθος βάρους 143,5 κιλών, ανάθημα του αθλητή Βύβωνα, ο οποίος καυχιόνταν, σύμφωνα με την επιγραφή, ότι τον είχε σηκώσει με το ένα χέρι πάνω από το κεφάλι.

Πυγμαχία: Η καταγωγή της, σύμφωνα με τη τοιχογραφία των δύο νεαρών πυγμάχων της Σαντορίνης, χρονολογείται στην Ελληνική προϊστορία. Στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες εντάχθηκε το 668 π.Χ. ενώ στο πρόγραμμα των σύγχρονων το 1904.

 

 

 

Πάλη: Από τα σπουδαιότερα αγωνίσματα της αρχαιότητας, η πάλη προκαλούσε το ενδιαφέρον του κόσμου και ο νικητής γίνονταν αντικείμενο θαυμασμού. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότητας η πάλη κατείχε την υψηλότερη βαθμίδα, τους δε ολυμπιονίκες του αγωνίσματος τους εκτιμούσαν ιδιαίτερα οι Έλληνες, ο Πίνδαρος και άλλοι ποιητές τους εξυμνούσαν και τους λάτρευαν σαν ημίθεους .

 


Ιππασία: Τα ιππικά αγωνίσματα εμφανίσθηκαν στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες το 648π.Χ. υπό τη μορφή αγώνων ταχύτητας με άμαξες ( αρματοδρομίες ) και με αναβάτη (ιπποδρομία τελείων κελητών). Στους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες, για πρώτη φορά διεξάγονται το 1912.

 

 

 

Ενόργανη γυμναστική: Ο όρος γυμναστική συνδέεται με το επίθετο «γυμνός» και με το «γυμνάσιο», που δηλώνει το χώρο που οι αθλητές, της αρχαιότητας, ασκούνταν γυμνοί. Οι «κυβιστήρες» και οι «κυβιστρίδες» ( ακροβάτες) της αρχαιότητας, ήταν οι πρώτοι αθλητές ακροβατικής γυμναστικής. Βέβαια από τότε μέχρι σήμερα η γυμναστική έχει καλλιεργηθεί και αναπτυχθεί.

 

Στίβος: Τα αγωνίσματα του στίβου είναι η παλαιότερη μορφή του οργανωμένου αθλήματος.

Είναι συνδεδεμένα με τις πιο φυσικές δραστηριότητες, όπως το τρέξιμο, την ρίψη μια πέτρας και το άλμα ενός εμποδίου. Τα αγωνίσματα που διεξαγόταν στον στίβο συναντώνται για πρώτη φορά στο βάθος του χρόνου στο 776 π.Χ δηλαδή την εποχή έναρξης των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων της Αρχαιότητας.

 

Ποδόσφαιρο: Μεγάλη επιτυχία στην αρχαία Ελλάδα γνώρισε το παιχνίδι «Επίσκυρος» (πρόγονος του ποδοσφαίρου) που είχε πάρει το όνομά του από την γραμμή με σκύρα (σπασμένα κομμάτια πέτρας), που χώριζε το γήπεδο. Μια κεντρική διαχωριστική γραμμή. Στα Ομηρικά έπη υπαρχουν πληροφορίες για το παιχνίδι με την μπάλλα στην λεκάνη της Μεσογείου. “Έριχνε ψηλά την σφαίρα και την γη που έθρεψε πολλούς άρχισε να κτυπά με προικισμένα πόδια και να κάνει στροφές γρήγορες και εναλλασσόμενες, ενώ οι άλλοι νέοι τον ζητωκραύγαζαν και στον ουρανό υψώνονταν δυνατές φωνές.“

Καλαθοσφαίριση: Την Καλαθοσφαίριση, οι αρχαίοι Έλληνες το παιχνίδι το έλεγαν «απόρραξη». Στην απόρραξη έπρεπε να χτυπήσει κανείς τη μπάλα δυνατά στο χώμα και ύστερα να δεχτεί το πήδημα της μπάλας στο χέρι του και να ξαναχτυπήσει. Μετριόταν επίσης ο αριθμός των βημάτων και η μπάλα έπρεπε να μπει σε ένα δοχείο.

 



Ιπποδρομία: Τα ιππικά αγωνίσματα (από το 648π.Χ.) ήταν οι αρματοδρομίες, δηλαδή οι αγώνες με άρματα με τον ηνίοχο να οδηγεί το άρμα, και η «ιπποδρομία τελείων κελήτων» που ήταν ιππασία με τον αναβάτη να κατευθύνει το άλογο. Θεωρούταν από τα πιο σημαντικά και επικίνδυνα αθλήματα εκείνης της εποχής.

 

 

Ακόντιο: Το ακόντιο στην Αρχαία Ελλάδα το χρησιμοποιούσαν στον πόλεμο και στο κυνήγι. Για την εκπαίδευση τόσο των νέων όσο και των στρατιωτών οργανώνονταν αγώνες ακοντίου. Με φανερή πολεμική προέλευση ο ακοντισμός εντάσσεται ως άθλημα για πρώτη φορά στο πρόγραμμα των Αρχαίων Ολυμπιακών αγώνων ως ένα από τα αγωνίσματα του Αρχαίου πεντάθλου.

 





Τένις (αντισφαίριση): Η αντισφαίριση, όπως και πολλά άλλα παιγνίδια με μπάλα, έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Κατάγεται από την αρχαία «σφαιριστική», (5ος αιώνας π.Χ. ), που παιζόταν με μια μεγάλη ελαφριά μπάλα και οπού τα χτυπήματα γίνονταν με τη γροθιά ή τον ώμο.

Αργότερα, οι παίκτες στερέωναν με θηλιές στον πήχη του χεριού ένα τετράγωνο σανίδι και προσπαθούσαν με διάφορα χτυπήματα να πετύχουν την μπάλα στον αέρα.

 

Μπάντμιντον (αντιπτέριση)

Το μπάντμιντον έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Ανάλογα παιγνίδια που μπορούν να χαρακτηριστούν πρόδρομοι του αθλήματος έπαιζαν οι αρχαίοι Έλληνες, οι Κινέζοι, οι Ιάπωνες, οι Ινδοί και άλλοι λαοί. Στη σημερινή του όμως μορφή παίζονταν από Βρετανούς αξιωματούχους στην Ινδία στις αρχές του 18ου αιώνα.

 

 

 

Παγκράτιο: Αγώνισμα ανεξάρτητο συνδυασμός πάλης και πυγμαχίας, χωρίς οι αθλητές να φοράνε πυγμαχικά γάντια. Το πιο επικίνδυνο από τα αθλήματα στην Αρχαία Ελλάδα. Επιτρεπόταν στον αθλητή τα χτυπήματα με την παλάμη ή την γροθιά του χεριού αλλά και με τα πόδια σε κάθε σημείο του σώματος του αντιπάλου. Σήμερα οι ομοιότητες του Παγκρατίου αθλήματος με τα μεικτά αθλήματα πολεμικών τεχνών είναι πάρα πολλές.

 

Ξιφασκία: Σαν άθλημα υπάρχει εδώ και 3.500 χρόνια. Ήταν γνωστή στην αρχαία Αίγυπτο, στην Κίνα, στις Ινδίες αλλά και στην Ελλάδα. Οι Αθηναίοι θεωρούσαν τους Αρκάδες εφευρέτες της οπλομαχίας, ενώ ο Όμηρος αφιερώνει δύο από τις ραψωδίες του στις μονομαχίες του Μενέλαου με τον Πάρη και του Έκτορα με τον Αίαντα.

 

 

Σκοποβολή: Η σκοποβολή, με διαφορετική μορφή και σκοπό αναπτύχθηκε από τα προϊστορικά ακόμα χρόνια, μέσα από τη προσπάθεια του ανθρώπου να κυνηγήσει θηράματα για να εξασφαλίσει την τροφή του ή για να προστατευτεί από τους εχθρούς του. Οι αρχαίοι Έλληνες οργάνωναν αγώνες σκοποβολής με περιστέρια, για ν΄ αποδώσουν τιμές στους θεούς. Αργότερα η ανακάλυψη της πυρίτιδας οδήγησε στην ανάπτυξη των πυροβόλων όπλων με αποτέλεσμα την σημαντική εξέλιξη του αθλήματος.  

Τοξοβολία: Για αιώνες το τόξο ήταν από τα κυριότερα εργαλεία για το κυνήγι και τον πόλεμο. Στην Ιλιάδα οι θεοί του Ολύμπου επιβάλουν τη θέλησή τους με το τόξο και τα βέλη τους. Στην Οδύσσεια, ο Όμηρος περιγράφει αγώνα τοξοβολίας ανάμεσα στον Οδυσσέα και τους μνηστήρες. Αμέτρητοι οι τοξότες που μνημονεύονται μεταξύ ιστορίας και μύθου.

 

 

Άλμα εις μήκος: Αγώνισμα που προέρχεται από την Αρχαία Ελλάδα, χωρίς όμως να χρησιμοποιούνται πια οι αλτήρες που χρησιμοποιούσαν τότε οι αθλητές για να βελτιώσουν την ώθηση τους.

 

 

 

Κολύμβηση: Η κολύμβηση στην αρχαιότητα αποτέλεσε μέσο φυσικής άσκησης και ψυχαγωγίας. Όπως μαρτυρούν οι αμφορείς και οι τοιχογραφίες του 1.600 π.Χ. οι Έλληνες ήταν ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με την κολυμβητική τέχνη. Πάνω σε αργυρό «ρητό» των Μυκηνών απεικονίζονται κολυμβητές του προσθίου και του ελευθέρου. Στην Οδύσσεια ο Όμηρος εξυμνεί τις κολυμβητικές ικανότητες του Οδυσσέα που όταν βυθίστηκε το πλοίο του, κατάφερε κολυμπώντας να φτάσει στο νησί των Φαιάκων.

Χάντμπολ (χειροσφαίριση): Αναφορές από την Οδύσσεια του Όμήρου μαρτυρούν για ένα παιγνίδι που παίζονταν στο νησί των Φαιάκων, παρόμοιο με το σημερινό χάντμπολ. Στα τείχη της Ακρόπολης των Αθηνών απεικονίζεται το άθλημα σε μια πλάκα που χρονολογείται γύρω στα 600 π.Χ.

 

 

 

Σφαίρα: Προέρχεται από το Αρχαιοελληνικό αγώνισμα της Λιθοβολίας.

 

Δίσκος: Στην Ιλιάδα ο Όμηρος αναφέρει το δίσκο ως αγώνισμα, όταν ο Αχιλλέας διοργάνωσε αγώνες προς τιμήν του νεκρού φίλου του Πάτροκλου. Επίσης στην Οδύσσεια (Θ 186) ο Οδυσσέας νικά στο αγώνισμα του δίσκου σε αγώνες που οργάνωσαν οι Φαίακες προς τιμήν του.

 

 

 

Πένταθλο: Αποτελούταν από πέντε αγωνίσματα: το άλμα, τον δρόμο, το ακόντιο, τον δίσκο και την πάλη. Από τα αγωνίσματα αυτά τα τρία πρώτα θεωρούντο ελαφρά και τα δύο τελευταία βαρέα. Η παράδοση αναφέρει ότι πρώτος ο Ιάσων δημιούργησε το πένταθλο, την ένωση δηλαδή πέντε διαφορετικών αγωνισμάτων προς τιμήν του φίλου του Παλέα, ο οποίος είχε νικήσει στην πάλη, στους αγώνες που τέλεσαν οι Αργοναύτες στη Λήμνο. Μάλιστα ο Αριστοτέλης τον θεωρεί ως «τον κάλλιστον των Ελλήνων». Σήμερα ονομάζεται «μοντέρνο πένταθλο» και εντάχθηκε ως αγώνισμα το 1912 στους Ολυμπιακούς αγώνες της Στοκχόλμης.

Σκάκι: Στην Αρχαιότητα το ονόμαζαν «Ζατρίκιον» και που ήταν επινόηση των Αρχαίων Ελλήνων από την αρχή της ιστορικής τους διαδρομής. την αρχική του μορφή απεικόνιζε ένα τέλειο ημερολόγιο με τέσσερα έτη, όπου οι 72 περιφερειακές γραμμές αντιστοιχούν σε 72 χρονικά διαστήματα των 20 λεπτών, δηλαδή μια 24ωρη μέρα (72Χ20 =1440 λεπτά = 24ώρες Χ 60 λεπτά = μία 24ωρη ημέρα). Το πανάρχαιο άθλημα του ζατρικίου πέρασε μέσα από τους αιώνες στο Βυζάντιο και από εκεί εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Δύση με την γνωστή μορφή που ξέρουμε σήμερα.

Χόκεϊ επί χόρτου: Από ένα αρχαίο Ελληνικό ανάγλυφο αντλούμε πληροφορίες για ένα παιγνίδι που παιζόταν με κυρτά ραβδιά, σε σχήμα κεράτων, και ονομάζονταν «κερητίζειν». Πιθανότατα να είναι μακρινός πρόγονος του σημερινού χόκεϊ. Οι ρίζες του όμως φτάνουν και πιο παλιά, στην αρχαία Αίγυπτο.

 

 

Πηγές:
http://3lyk-polichn.thess.sch.gr/Olympiaki_paideia/exelixi/exelixi2.htm

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΣΩΤΗΡΗΣ Γ. ΓΙΑΤΣΗΣ, ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ,   Θεσσαλονίκη 1985. ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ. ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ 1982